Digitalisering bij de gemeentelijke overheid biedt kansen voor meer transparantie en participatie en een effectiever beleid.

2. Platformen en portals voor beleid en publiek

Platformen en portals zijn digitale systemen die een breed scala aan diensten, informatie en interacties aanbieden. Ze kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het faciliteren van samenwerking tussen verschillende belanghebbenden, het verbeteren van de communicatie tussen de overheid en burgers, of het ondersteunen van de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.

Het incorporeren van aandacht binnen beleidsvelden en programma's voor het stimuleren, faciliteren en organiseren van platformen, kan helpen om de samenwerking en participatie van burgers en belanghebbenden te vergroten. Platformen kunnen een effectief middel zijn om de betrokkenheid van verschillende partijen bij beleidsvorming en -uitvoering te vergroten. Door het faciliteren en organiseren van platformen, kunnen overheden een inclusief beleidsproces bevorderen en een breed scala aan perspectieven en inzichten verzamelen.

2.1 Portals

De platformen omvatten de digitale infrastructuur, diensten en informatiebronnen die via portals beschikbaar zijn voor medewerkers, burgers en bedrijven. Het gaat hierbij om online informatiebronnen zoals open data. Het laagdrempelig toegankelijk maken van informatie en kennis voor raad, inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en andere overheden, zodat zij hiervan kunnen profiteren, is een belangrijke doelstelling van open data. Door gegevens en informatie vrij beschikbaar te stellen, kunnen burgers, bedrijven en andere belanghebbenden beter geïnformeerd worden over beleid en besluitvorming. Ook dit kan bijdragen aan een meer transparante en participatieve samenleving, waarin burgers actief betrokken zijn bij besluitvorming en de uitvoering van beleid.

2.2 Monitoring

Het ontwikkelen en bijsturen van beleid op basis van een beter inzicht in resultaten, trends en ontwikkelingen, is een belangrijke toepassing van monitoring. Door gegevens te verzamelen en te analyseren, kunnen overheden een beter begrip krijgen van de effectiviteit van hun beleid, de trends en ontwikkelingen in de samenleving en de behoeften van burgers en belanghebbenden. Dit kan helpen om beleid beter af te stemmen op de behoeften en om prioriteiten te stellen voor de toekomst.

Het onderbouwen van sturing en verantwoording met cijfers vanuit monitoring is ook een belangrijke toepassing. Door monitoringgegevens te gebruiken als basis voor besluitvorming en verantwoording, kunnen overheden hun beleid beter onderbouwen en transparanter maken. Dit kan het vertrouwen van burgers en belanghebbenden in de overheid vergroten en helpen om de effectiviteit van het beleid te verbeteren.

3. Govtech

Govtech staat voor government technology en omvat het gebruik van digitale technologieën en innovatieve oplossingen. Dit omvat het gebruik van verschillende technologieën, zoals big data, cloud computing, AI (Artificial Intelligence), blockchain en andere digitale platforms om overheidsdiensten en processen te verbeteren

Govtech kan bijvoorbeeld worden toegepast bij de ontwikkeling van nieuwe diensten en applicaties en het inzetten van digitale oplossingen voor het verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van overheidsprocessen. Denk hierbij aan websites van overheidsinstellingen en portals voor digitale dienstverlening. Govtech betreft digitale informatievoorziening door het beschikbaar stellen van informatie over de overheid via digitale kanalen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan informatie over afvalinzameling, wegwerkzaamheden en parkeergelegenheid. Maar ook het aanbieden van digitale diensten voor burgers en bedrijven, zoals het aanvragen van vergunningen en het melden van overlast via een app of website.

De opkomst van Gov Tech biedt veel kansen voor de overheid om efficiënter te werken, kosten te besparen en de kwaliteit van diensten te verbeteren. Bijvoorbeeld door het automatiseren van administratieve taken, het verbeteren van de communicatie tussen overheidsinstanties en burgers. Bijvoorbeeld door online platforms te creëren waar burgers ideeën kunnen delen en feedback kunnen geven op plannen en projecten.

Echter, het gebruik van Gov Tech brengt ook uitdagingen met zich mee, zoals privacy- en beveiligingskwesties, ethische en juridische overwegingen, en het risico van technologie als substituut voor persoonlijk contact en menselijke besluitvorming. Om de voordelen van Gov Tech te maximaliseren en de uitdagingen te beperken, is het belangrijk om een goed begrip te hebben van de toepassingsgebieden, de benodigde vaardigheden en de implementatie van de technologie. Daarnaast is het van belang om de betrokkenheid van burgers en belanghebbenden te waarborgen bij de ontwikkeling en toepassing van Gov Tech-oplossingen.

4. Digitalisering van de openbare (fysieke) ruimte

Digitalisering van de openbare (fysieke) ruimte in een gemeente kan verschillende vormen aannemen en heeft als doel om de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren en processen efficiënter te maken. Het omvat digitale informatievoorziening zoals het beschikbaar stellen van informatie over de openbare ruimte, plattegronden, parkeerinformatie, fietsroutes en evenementenkalenders, via digitale kanalen zoals websites en apps. Maar ook in de openbare ruimte aangebrachte QR-codes die de inwoners meer informatie geven over hun omgeving of processen die gaande zijn.

Daarnaast is het monitoren van de openbare ruimte met behulp van sensoren voor het meten van luchtkwaliteit, geluidsoverlast of verkeersstromen onderdeel van de digitalisering van de openbare ruimte. De verzamelde data kan worden gebruikt voor analyses en het verbeteren van het beheer van de openbare ruimte.

Het uiteindelijke doel is de introductie van Smart city-toepassingen waarbij digitale technologieën ingezet worden voor het verbeteren van stedelijke processen, zoals het optimaliseren van verkeersstromen, het verbeteren van werkprocessen en beheer en het verhogen van de veiligheid in de publieke ruimte. Voorbeelden daarvan zijn slimme verlichtingssystemen die gebruikt kunnen worden om de verlichting in de openbare ruimte te regelen op basis van de hoeveelheid verkeer of omgevingsfactoren zoals het weer, slimme prullenbakken en ondergrondse containers die aangeven wanneer ze geleegd moeten worden en proactieve onderhoudssystemen die aangeven wanneer onderhoud gepleegd moet worden om verstoringen te voorkomen. Ook mobiliteitsoplossingen waarbij digitale technologieën zoals apps voor deelfietsen, deelauto's en real-time openbaar vervoer informatie kunnen worden gebruikt om de mobiliteit in de stad te verbeteren en de openbare ruimte efficiënter te gebruiken zijn Smart city-toepssingen.

5. Oog hebben voor de risico’s

Het stimuleren en faciliteren van platformen, digitale openbare ruimte en govtech zijn belangrijke aspecten van de digitalisering van de overheid en kunnen bijdragen aan meer efficiënte, effectieve en klantgerichte publieke dienstverlening. Echter kan de overmatige focus op monitoring en datagestuurd werken ook leiden tot risico regelreflex, waarbij er te veel regels worden opgesteld om risico's te vermijden. Dit kan leiden tot een verstoring van de openbare ruimte en een gebrek aan flexibiliteit in het beleid.

Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat beleidsmakers en bestuurders een strategie ontwikkelen die rekening houdt met de voordelen van digitalisering en datagestuurd werken, maar ook oog heeft voor de mogelijke nadelen en risico's. Dit kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een duidelijk kader voor het gebruik van digitale technologieën en het zorgvuldig afwegen van de voors en tegens van fysieke maatregelen en beleidsmaatregelen.

Het is belangrijk om bij de toepassing van digitale instrumenten en AI-instrumenten rekening te houden met ethische en juridische overwegingen, privacy en beveiligingskwesties, en de mogelijke gevolgen voor de werkgelegenheid en sociale inclusie. Door deze aspecten zorgvuldig te overwegen en de nodige maatregelen te nemen, kunnen overheden ervoor zorgen dat hun digitale transformatie op een verantwoorde en inclusieve manier wordt uitgevoerd.