Het belang van plaatselijke politiek.
Ton Steenbakkers, voorzitter DGG
Geldrop, september 2001.
De lokale partij in de politiek.
In het Nederlandse politieke landschap zijn diverse soorten politieke partijen te ontdekken.
Zo zijn er in de plaatselijke politiek afdelingen van landelijke politieke partijen te vinden. Ook zijn er plaatselijke partijen die deel uit maken van een interlokaal netwerk van lokale partijen die opereren van onder een paraplu. En tenslotte zijn er de lokale politieke partijen.
We kunnen diverse ontstaansgronden onderscheiden bij de verschillende partijen.
Zo kan, doormensen die op andere plaatsen landelijk actief zijn, in een plaats een afdeling opgezet worden. Of inwoners voelen zich aangesproken door idealen van een landelijke partij en besluiten daarom een plaatselijke afdeling op te zetten. Mogelijk worden partijen bevolkt door mensen die verhuisd zijn en die al eerder elders lid waren. Of een nieuwe partij wordt opgericht door ontevredenen die uit een bestaande partij stappen.
Redenen om lid te worden van een politieke partij zijn divers: familiebanden, sociale bewogenheid, onvrede, eigenbelang of men wil het belang van een groepering behartigen. Hobby: de een spaart postzegels, de ander wil stemmen verzamelen. Sommigen zien het als een opstapmogelijkheid voor een maatschappelijke of politieke carrière. Of men wordt geworven door een politieke partij.
Maar welke reden kan men hebben om lid te worden van een lokale politieke partij?
Ook hier lopen de redenen ver uiteen. Een opsomming: vaak is een lokale
politieke partij ontstaan uit een vriendenclub. Er is sprake van een platte organisatie waardoor de invloed van allen gelijk is en er korte lijnen zijn met betrekking tot het nemen van beslissingen. Meesmuilend wordt door anderen verondersteld dat mensen lid worden van een lokale partij omdat er sprake zou zijn van lage(re) kwaliteitseisen. Ik denk dat niet ontkend kan worden dat in vroegere tijden mensen werden geronseld niet op basis van kwaliteit maar omdat men deze leden beschouwde als potentiële stemmentrekkers. Men moet evenwel niet vergeten dat deze 'potentiële stemmentrekkers' hun sporen in het verenigingsleven verdienden door tomeloze inzet voor deze verenigingen en daar hun grote waarde aan ontleenden. Ik denk dat alle (op lokaal niveau opererende) politieke partijen deze leden heeft. En dat we er zuinig op moeten zijn. Maar de huidige lokale verwikkelingen vraagt (en vroeg) om mensen die de kwaliteit bezitten beleid te kunnen maken en beoordelen. Een ander kiessysteem binnen de partij kan reden zijn tot toetreding. En tenslotte kan het niet hebben van een landelijk bestuur, een bestuur op afstand, met een landelijk programma wat geen rekening houdt met lokale situaties iemand verleiden lid te worden van een lokale politieke partij.
En natuurlijk zijn er nog meer verschillen tussen een lokale politieke partij en een afdeling van een landelijke politieke partij. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat bij afdelingen soms sprake is van een zekere partij(kadaver)discipline. Zoals al eerder gezegd zonder rekening te (kunnen) houden met benodigde nuances. Maar er is ook een nadeel: de lokale partijen dienen selfsupporting te zijn. Alle kosten moeten door de leden zelf gedragen worden zonder financiële ondersteuning van buiten de gemeente. Daar staat weer tegenover dat de financiering transparant is. Iedere uitgave kan duidelijk verantwoord worden en iedere cent wordt besteed aan plaatselijke politiek. Een bijkomend aardig aspect is, dat acties gezamenlijk worden ondernomen door fractie en bestuur. Dubbelfuncties zijn niet altijd uitgesloten (en niet altijd ongewenst!)
Binnen de partij zijn de lijnen kort. Dit praat gemakkelijk. Tot slot kan gezegd worden dat binnen de lokale partijen het aantal politieke stromingen met betrekking tot de landelijke politiek groot is. Dit is evenwel geen beletsel om lokaal gezamenlijk op te trekken!
In een plaats zijn vaak diverse lokale politieke partijen actief. Dit omdat de diverse partijen nogal van elkaar kunnen verschillen. Vaak zijn ze wijkgebonden. Is hun stijl van politiek bedrijven niet gelijk aan elkaar. Worden zij gevoed door andere 'bloedgroepen'. Vaak kennen zij andere specialisaties.
In de provincie worden door de lokale partijen op lokaal niveau veel stemmen behaald. Toch is de vertegenwoordiging in de provinciale staten mager. De rol van de BOF, de partij die door de lokale partijen is gesteund bij de vorige verkiezingen, is beperkt. Mogelijk komt dit door diversiteit van de verschillende lokale partijen. We hebben nauwelijks gemeenschappelijke belangen. Slechts bij zaken als herindeling, grote infrastructurele zaken (zoals nu bijvoorbeeld de aanleg van de ijzeren Rijn, de uitbreiding van het spoorwegverkeer tussen de grote steden), is hiervan sprake. Vaak is er zelfs sprake van tegenstrijdige belangen: als de lijn bij een ander komt te liggen, ligt hij niet in onze voortuin. De meerwaarde van vertegenwoordiging in de provinciale staten is daarom gering. Wanneer een aanspreekpunt in de staten nodig is kan dit ook bereikt worden door de persoonlijke contacten van onze leden met leden van landelijke politieke partijen. (Waar zij ook vaak lid van zijn).
